توصیه¬های زیر به شما کمک می¬کنند آموزش را شروع کنید:
همه کودکان نیاز¬های یادگیری ویژه¬ای دارند، اما کودکان دارای اختلال طیف اتیسم یا ASD راهنمایی و حمایت بیشتری نیاز دارند. خواه والد باشید یا معلم، ضروری است بفهمید یک کودک اتیسم چه نیازی دارد و چگونه می¬توانید به آن¬ها کمک کنید تا بهتر یاد بگیرند.
این ۱۰ توصیه به شما کمک می¬کند آموزش را شروع کنید:
۱٫ یک محیط ساخت¬دار ایجاد کنید – کودکان دارای اتیسم هنگامی که فعالیتی با ساختارهای مشخص و کم¬ترین انحراف از برنامه پیش¬بینی شده را تجربه می¬کنند احساس بهتری دارند.
۲٫ برقراری ارتباط را آسان¬تر کنید – آموزگاران کودکان اتیسم از فنون ارتباطی بسیاری استفاده می¬کنند. برای مثال، برخی مراکز یادگیری، برای کودکانی اتیسمی که مهارت¬های گفتاری کمی دارند از زبان اشاره استفاده می¬کنند. ارتباط تسهیل شده تکنیک دیگری است که ممکن است به آن¬ها کمک کند بهتر یاد یگیرند، به طوری که دست یا بازوی کودک را می¬گیرید و او را برای فشردن کلید درست وسایل ترغیب می¬کنید.
۳٫ از ابزار¬های کمکی دیداری استفاده کنید – وسایل دیداری بخش مهمی از آموزش کودکان به خصوص کودکان دارای اتیسم هستند. نقاشی¬ها، تصاویر یا کارت¬های تصویری، کارت¬های “اگر/سپس” و استیکرها می¬تواند در فعالیت¬های روزانه مختلفی گنجانده شوند، در حالی که برنامه¬های تصویری و برنامه¬های کوچک ساختاری را ارائه می¬دهند. ابزارهای دیگر از قبیل آموزش¬های آنلاین و ویدئوها اطلاعات را به صورت تصویری ارائه می¬دهند که کودک دارای اتیسم ممکن است این نوع اطلاعات را آسان¬تر جذب کند.
۴٫ تعاملات اجتماعی را ترغیب کنید – شما باید به کودکان اتیسم کمک کنید تا مهارت¬ها و دانش مورد نیاز برای تعامل اجتماعی را هم در خانه و هم در مدرسه پرورش دهند. یک کودک اتیسم ممکن است به تعامل با همسالان، والدین و معلمان علاقمند نباشد، اما مهم است آموزش مهارت¬های اجتماعی به آن¬ها را ادامه دهید. کلاس¬های درس زمینه بسیار مناسبی فراهم می¬کنند، و آموزگاران دوران کودکی باید محیطی را ایجاد کنند تا کودکان را برای تمرین مهارت¬های ارتباطی ترغیب کند. سعی کنید از مراحل یادگیری کارت¬های احساسی استفاده کنید تا به کودکان کمک کنید حالت¬های چهره را مشخص کرده و آن¬ها را یاد بگیرند.
۵٫ به فعالیت¬ها نیز ساختار بدهید – ساختار دادن به فعالیت¬های مختلف در کمک به کودکان اتیسم جهت یادگیری بهتر موثر است. همانند برنامه¬های درسی و برنامه¬های زمان¬بندی روزانه از ابزارهای دیداری استفاده کنید تا اطلاعاتی را در مورد هر تکلیف یا فعالیت برای کودک فراهم کند. برای مثال یک زمان¬سنج به آن¬ها می¬گوید هر فعالیت چه مدت طول خواهد کشید. همچنین فرصت¬هایی برای تعامل با همسالان نیز در نظر بگیرید تا به کودکان کمک کنند مهارت¬های اجتماعی¬شان را ارتقا دهند.
۶٫ از زبان مستقیم استفاده کنید – دانش¬آموزان اتیسم ممکن است مفاهیم انتزاعی و یا زبان نمادی را درک نکنند و تمایل دارند بیشتر مطالب را یه صورت تحت الفظی بیاموزند. نشانه¬های غیرکلامی از قبیل حالت¬های چهره و ژست¬ها ممکن است برای آن¬ها قابل درک نباشد. چنانچه به آموزش کودکان عادی عادت کرده¬اید، ممکن است استفاده از بیان مناسب برای کودکان اتیسم زمان بر باشد. تمرین کنید تا جایی که ممکن است مستقیم و بدون ابهام باشید.
۷٫ به آن¬ها زمان بیشتری بدهید – حتی زمانی که از زبان مستقیم استفاده می¬کنید، کودک اتیسم ممکن است نتواند فورا پاسخ داده و واکنش نشان دهد. به آن¬ها زمان بیشتری بدهید تا آنچه را که به آن¬ها گفته¬اید دریافت کرده و آن را به شیوه خود پردازش کنند. صبر و شکیبایی هنگام آموزش به کودکان اتیسم اهمیت بسیاری دارد. چنانچه سعی کنید کودک را دست پاچه کرده و دستورالعمل¬ها، جملات یا سوال¬های خود را مجددا بیان کنید، تنها شروع پردازش کودک را کند می¬کنید.
۹٫ درباره مسائل حسی هشیار باشد – کودکان اتیسم به محرک¬های حسی¬ای که ما حتی متوجه آن¬ها نمی¬شویم یا بیش از اندازه حساس هستند یا نسبت به آن¬ها حساسیت کمی نشان می¬دهند. به عنوان مثال، ممکن است عطرها و بوهای دیگر، نورهای مشخصی یا حتی صدای وسایل برقی و انعکاس صدا از جاهای دیگر آن¬ها را اذیت کند. این منجر به واکنش¬های شدید شده و از دیدگاه یادگیری نسبت به محرک¬های بالقوه، هشیار یاقی می¬مانند و تا جایی که ممکن است از آن¬ها اجتناب می¬کنند. فراهم کردن ابزارهای حسی برای کمک به کودکان تا استرس را کاهش داده و اطلاعات را پردازش کنند مفید است.
۹٫ استرس بالقوه را حذف کنید – کودکان اتیسم به تغییرات و دستکاری¬های محیط روزمره¬شان واکنش خوبی نشان نمی¬دهند، بنابراین از هشدارها و نشانه¬های انتقال، برنامه¬های دیداری و دستورالعمل¬های مشخص استفاده کنید تا به آن¬ها کمک کرده به راحتی سازگار شوند. به خاطر داشته باشید، تقویت مثبت نسبت به تهدیدها یا تنبیه¬ها که احتمالا منجر به اضطراب و مشکلات رفتاری می¬شود، موثرتر است. نسبت به ایجاد محیط مثبتی تمرکز کنید که آن¬ها در آن احساس راحتی و امنیت کنند.
۱۰٫ دستورالعمل¬ها را ساده کنید – دنبال کردن دستورالعمل¬های پیچیده برای هر دانش¬آموزی به خصوص کودکان اتیسم می¬تواند دشوار باشد. بسیاری از آن¬ها در پردازش زبان شفاهی مشکل دارند، بنابراین دستورالعمل¬ها را به گام¬هایی تقسیم کرده و از ارائه یک یا دو دستورالعمل در یک زمان خودداری کنید. مطمئن شوید از جملات کوتاه و ساده اما با زبان مشخص و واضح استفاده می¬کنید، به کودک فرصت کافی دهید تا هر گام را پردازش کرده و به آن پاسخ دهد. چنانچه به راهنمایی نیاز دارید با یک پزشک یا درمانگر مشورت کنید، برای آموزش مهارت¬ها به کودکان اتیسم تکنیک¬های تازه¬ای را جستجو کنید، و سعی کنید از روش¬های متفاوتی برای سنجش این که چگونه هر تکنیکی برای یک کودک موثر است، استفاده کنید. مهم¬تر از آن، صبر خود را از دست ندهید. با کمی تمرین و تلاش متوجه می¬شوید چه چیزی برای آن¬ها کارساز است.

بهنام براتی مشهدی
دانشجوی کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی کودک و نوجوان