Close
غالبا پدر و مادرها بعد از اینکه می بینند فرزندشان مرتکب کار اشتباهی می شود عصبانی می شوندو اولین کاری که به ذهنشان می رسد تنبیه است اما فراموش نکنیم که با تشویق رفتارهای مثبت می توانیم آن ها را تقویت و رفتارهای اشتباه را کم کم خاموش کنیم.اما تشویق کردن هم لازم است طبق اصول درست انجام شود.تشویق یعنی کاری را انجام دهیم که با کمک آن رفتار درست در فرزندمان بیشتر شود.در حقیقت با تشویق به بچه ها می فهمانیم که این کار تو خوب بود. هیچگاه تصور نکنید که بچه ها اندازه ما اطلاعات و آگاهی دارند . گاهی بچه ها فکر می کنند چرا مامان یا بابا عصبانی شدند و یا فکر می کنند ما که نمی دانستیم اگر فلان کار را انجام بدیم اشتباه کردیم.پس سعی کنید با کمک تشویق به فرزندانتان آگاهی بدهید.تشویق همیشه خریدن اسباب بازی ، خوراکی و پول خرج کردن نیست.اولین چیزی که می توانیم به عنوان تشویق به کا رببریم توجه مثبت است.مثلا وقتی فرزندمان اناقش را مرتب می کند لبخند بزنیم.گاهی بچه ها متوجه این لبخندها نمی شوند شما می توانید لبخند بزنید و بگویید آفرین با تمیز کردن اتاقت من و خوشحال کردی.در حقیقت با این کار یک جمله مثبت و تشویقی هم استفاده کردید.معلمها از این روش بسیار استفاده می کنند این همان آفرین بعد از درست جواب دادن به سوالهاست.دقت داشته باشید میزان هیجان و توجه مثبتی که نشان می دهید به اندازه همان کاریست که فرزندتان انجام داده بیش از اندازه هیجان و کلمات تشویقی خرج نکنید توجه داشته باشید میزان هیجان و تشویق بعد از دیدن یک کارنامه با نتیجه شاگرد ممتازی با میزان تشویق برای گرفتن یک نمره 20 برای دیکته باید متفاوت باشد.تشویق دیگری که می توانید از آن استفاده کنید توصیف رفتار است مثلا شما می گویید پسرم از مدرسه که آمدی لباسهایت را آویزان کردی ،دست و پاهایت را شستی و بعد ناهار خوردی آفرین.در این حالت بچه کاملا متوجه می شود که چرا تشویق شده اگر شما بگویید چرا کیفت و برنداشتی ناخوداگاه توجه او را به سمت اشتباهش هدایت می کنید شما مس توانید بعد از اینکه رفتار درستش را توصیف کردید به سمت کیفش بروید و آن را سرجای خودش بگذارید .نگران نباشید فرزندتان متوجه خواهد شد که از دفعه آینده کیفش را هم جمع کند.
برای اینکه کار به تنبیه نرسد حواستان باشد کاری کنید که احتیاج به تنبیه پیدا نکنید. برای این کار لازم است به رفتارهای بد بی توجهی نشان دهید.بی توجهی یعنی نه توجه مثبت و نه حتی سرزنش کردن.
مثلا فرزند شما د رمنزل توپ بازی می کند و شما دایم فریاد می زنید تو اتاق توپ بازی نکن.شما می توانید به جای بیان رفتار اشتباه رفتار درست را بیان کنید مثلا بگویید پسرم برو حیاط توپ بازی کن یا عصر می برمت پارک اونجا توپ بازی کن.فکر نکنید که خودش می داند ممکن است در آن لحظه به این مساله فکر نکند به خاطر داشته باشیم تفکرات و دانش بچه ها را با خودمان نسنجیم.برای فرزندپروری درست لازم است به جای اینکه دایم سرزنش کنید و رفتارهای اشتباه را گوشزد کنید نگاهتان را به جنبه مثبت رفتار بچرخانید و با مورد توجه قرار دادن آن فرزندتان را تشویق کنید مثلا هنگامیکه فرزندتان مشغول صبحانه خوردن است و دستش به استکان چای می خورد و آن را نگه می دارد با ترس می گوید نزدیک بود بیفتد به جای اینکه بگویید همیشه گیج و سربه هوایی بهتر است بگویید به موقع استکان و نگه داشتی.به همین سادگی می توانید رفتار درست و در فرزندتان تقویت کنید.
گاهی فرزند شما برای انجام یک کار اصرار می کند مثلا برای مسواک زدن بهانه می آورد .هنگام خواب است و شما می گویید اول مسواک بزن بعد بخواب و او می گوید خوابم می آید و شما ادامه می دهید دندانت خراب می شود او ادامه می دهد چرا بابا هر شب مسواک نمی زند و شما در جواب او می گویید اشتباه می کند دوباره می گوید این خمیردندان را دوست ندارم و الی آخر.اگر شما دایم برای بهانه های او دلیل تراشی کنید صحبت میان شما تبدیل به جرو بحث بی ثمری می شود و با این کار شما به دلیل تراشی او توجه کردید بهتر آن است که مثل سوزن گیر کرده عمل کنید مثلا می گوید خوابم می آید و شما پاسخ می دهید قبل از خواب مسواک بزن دوباره می گوید چرا بابا همیشه مسواک نمی زند شما باز پاسخ می دهید قبل از خواب مسواک بزنبه همین ترتیب با هر بهانه ای که می آورد همان پاسخ را تکرار می کنید با این کار شما به بهانه گیری های او توجه نشان نداده اید و باعث می شوید رفتار او تقویت نشود.
توجه داشته باشید قصد ما از تشویق و تنبیه آگاهی دادن به کودک است.گاهی مجبور می شویم فرزندمان را تنبیه کنیم البته باید توجه داشت تنبیه اصولی و درست با آنچه اکثریت افراد فکر می کنند تفاوت دارد.در تنبیه اصولی امنیت روانی کودک به خطر نمی افتد همانطور که تشویق توجه مثبت و بیان خوشحالی از رفتار درست کودک است تنبیه نیز به نوعی توجه منفی و نشان دادن ناراحتی ما از رفتار بد اوست .مثلا می توانیم با دیدن رفتار اشتباه اخم کنیم یا بگوییم این کار تو من و ناراحت می کنه.در این حالت باید رفتار اشتباه را توصیف کنیم مثلا: دخترم از اینکه عروسکهایت را سر جایش نگذاشته ای ناراحتم.در تنبیه باید قاطعیت داشت.توجه داشته باشید قاطعیت با پرخاشگری کاملا فرق دارد.وقتی والدین با پرخاشگری با فرزندشان صحبت کنند باعث ترس و وحشت او می شوند اما رفتار قاطعانه یعنی سر حرفمان بایستیم و آن را تغییر ندهیم.بهتر است هم سطح او بایستیم به گونه ای که صورت ما مقابل صورت او قرار بگیرد دستانش را در دستمان بگیریم و با لحنی جدی به او تذکر دهیم.در بسیاری مواقع والدین در برابر اشتباهات فرزندشان داد و بیداد می کنند اما از او انتظار جبران ندارند به عنوان مثال اگر فرزند شما از مدرسه برگشته و لبایش را وسط اتاق انداخته اگر با او دعوا کنید و خودتان لباسش را جمع کنید هیچ فایده ای ندارد باید از او بخواهید که خودش لباسش را جمع کند و د رحقیقت اشتباهش را جبران کند.تنبیه می تواند بر اساس حذف چیزی که مورد علاقه کودک است انجام بگیرد مثلا اگر ماشینش را جمع نکرده و البته بعد از اینکه از روش های تشویقی استفاده کردید و نتیجه ای نگرفتید می توانید به او بگویید من ماشینت را یک روز نگه می دارم و نمی دهم بازی کنید حتما دقت داشته باشید باید زمان را مشخص کنید مثلا نگویید دیگه ماشینت و نمی دم چون این امکان پذیر نیست و فرزندتان باید بداند چرا ماشین او را نگه داشته اید البته بهتر است قبل از آن به او بگویید اگر ماشینت و داخل کمد نگذاری من یک روز آن را نگه می دارم و نمی دهم.هنگامیکه فرزندتان داد و بیداد راه می کند و به اصطلاح قشقرق راه می اندازد به هیچ عنوان تسلیم نشوید.تسلیم نشدن شما همان معنای قاطعیت است .بچه ها با داد و بیداد سعی می کنند پدر و مادرشان را کنترل کنند مخصوصا اگر این قشقرق ها جلوی دیگران باشد.بزرگترها از ترس آبرو کوتاه می آیند و بچه ها این را می دانند.نکته بسیار مهم این است که تنبیه نباید احساس ترس ،عدم امنیت و احساس گناه را د رفرزندان به وجود آورد یا تشدید کند.فرزندپروری یکی از مهمترین مسوولیت های پدر و مادرهاست.بادقت و آگاهی به آن بپردازید تا فرزندانتان انسان های شایسته ای شوند.
مریم افضلی – روانشناس و مدیر اتاق آبی
سبد خرید شما در حال حاضر خالی است.
